Op 29 Maart 2003 waren wij te gast bij een groep Nederlandse re-enactors te Oosterbeek. In samenwerking met de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum werd er een 75mm Pack Houwitser opgesteld in de weilanden achter de Benedendorpseweg, met uitzicht op de spoorbrug over de Neder-Rijn. Een herhaling van de geschiedenis, op een zonnige dag in Maart.

Summiere Geschiedkundige Achtergrond

18 September 1944

Onderdelen van de Britse 1st Airlanding Light Regiment bereiken rond 07.00 u het terrein ten oosten van de oude kerk te Oosterbeek. Rond 14.00 u nemen ze met 3 Pack Houwitsers vijandelijke doelen onder vuur. Rond 19.30 u krijgen ze versterking van later gelande Britse troepen.

19 September 1944

In het portiek van de oude kerk (hoger gelegen dan de geschutsposities in het veld) wordt de Command Post (CP) gevestigd. Er worden loopgraven aangelegd en de kannonnen worden beter ingegraven. De Duitse troepen komen dichterbij (tanks) en er is aanzienlijk meer afweergeschut, wat zelfs resulteert in het crashen van een Dakota op ongeveer 500 meter afstand van de stellingen. Eigen infanterie krijgt de opdracht zich op ongeveer 400 meter voor de geschutsstellingen in te graven.

20 September 1944

Mortieraanval op de stelling. Sporadische inslagen gedurende de gehele dag. De kerk raakt beschadigd en het orgel viel van de muur.

In de loop van de strijd blijkt dat Operatie Market Garden niet geheel volbracht zal worden; de aansluiting met de geallieerde troepen aan de andere kant van de Neder-Rijn blijft uit. Voorraden bereiken de Britse troepen slechts sporadisch.

De stellingen liggen continu onder vuur. Aanvallen worden afgeslagen met alle mogelijke middelen. De verliezen worden groter en groter, bevoorrading is er niet meer en versterkingen blijven uit. Het regent mortierbommen. BBC-news laat weten dat 'De toestand te Arnhem zeer zorgwekkend is'.

Op 24 September is er voor het eerst ondersteuning van het 2e leger dat vanaf de andere oever vuursteun geeft. Het Britse Airlanding Light Regiment is dan niet meer in staat zelf vuursteun te geven. Alle Jeeps zijn kapotgeschoten en de banden van de Houwitsers zijn eveneens 'beyond repair'.
Rond middernacht, van 25 op 26 September proberen de Britse troepen de andere oever te bereiken. De stellingen achter de zwaar beschadigde kerk zijn bezaaid met kraters en doordrongen met bloed en de stank van de dood. De Houwitsers zijn onklaar gemaakt, sluitstukken zijn in de sloten gegooid. De weilanden liggen vol uitrustingsstukken. Uitgeputte mannen die gevochten hebben als leeuwen doen ultieme pogingen de 'veilige' overkant te bereiken.

Maart 2003

In de weilanden achter de met vele littekens getooide kerk staat een 75mm Pack Houwitser in stelling. De loop wijst richting Arnhem, klaar om maximaal 8,5 kilometer te vuren. De jeeps, een para-bike en Red Devils... allemaal rechtstreeks uit de geschiedenis.

Voordat de groep arriveerde sprak ik met een plaatselijke landbouwer die direct achter de kerk een flink stuk grond in gebruik heeft. Hij vertelde dat er nog ieder jaar stukjes geschiedenis omhoog komen en wijst ons op de kogelgaten in de kerk. 'Vroeger was het veel erger, toen konden we om de haverklap het mijnenopruimingscommando bellen', vertrouwde hij ons toe.

In en rond de kerk verwijzen gedenkstenen naar de gebeurtenissen van toen en naar hen die hier vielen. De dooptafel heeft de vorm van een ontplooide parachute, de kniebankjes hebben een Pegasus-logo opgeborduurd. Aan de muur hangt het Airborne-gebed. Het is een bedevaartsplek voor veteranen en hun familie.

Dagen zoals deze zijn belangrijk, omdat nooit vergeten mag worden wat de prijs was die hier betaald werd.

Artikel en foto's: Don van den Bogert
Met dank aan Dick & Dennis van Vugt, Alex Schmidt en hun enthousiaste groep.